Czasem z kupnem samochodu wiąże się żądanie Sprzedającego co do wpłaty zaliczki – oczywiście jeśli nie mamy całej kwoty przy sobie i nie chcemy zamknąć transakcji od razu. Ma to swoje uzasadnienie w tym, że czasem kupujący może się rozmyślić i najpierw zarezerwować prawo do pierwokupu, a potem bezkarnie zrezygnować z transakcji, narażając aktualnego właściciela na utratę innych potencjalnych ofert zakupu. Nad wyraz często, gdy dochodzi do przekazania zaliczki, strony nie ustalają potencjalnych warunków, gdy może ona zostać zwrócona. Jak łatwo się domyślić może to znacznie utrudnić jej odzyskanie, gdy Kupujący odkryje wady pojazdu i będzie np. chciał zrezygnować z jego nabycia. Ten typ „zagwarantowania sobie bezpieczeństwa finansowego” w razie rozmyślenia się osoby chcącej nabyć używane auto stosuje się również w przypadku działalności, które zajmują się sprowadzaniem na życzenie klienta samochodów zza granicy.
Ważne niuanse wpłaty zaliczki
Nieuczciwość może objawiać się w najmniej spodziewanych sytuacjach, dlatego zawsze warto zagwarantować sobie zabezpieczenie, gdyby do podobnego zdarzenia doszło. Wpłata zaliczki to jeden z takich momentów, gdzie drobne niuanse mogą zadecydować o bezstresowym przeprowadzeniu transakcji w późniejszym czasie, dlatego warto dopilnować, aby:
– otrzymać oficjalne potwierdzenie tego, że zaliczka została przekazana (oczywiście z uwzględnieniem jej kwoty),
– ustalenia dotyczące praw i obowiązków Sprzedającego w ramach dysponowania (oraz ewentualnego zwrotu) zaliczką były w formie, która umożliwia stwierdzenie, iż Sprzedający zaakceptował zawarte w jej treści warunki,
– zamiast słowa „zaliczka” nie pojawił się „zadatek”, który według litery prawa jest bezzwrotny,
– w ustalaniach znalazł się zapis, że zaliczka może zostać zwrócona (w pełnej kwocie) w przypadku rezygnacji z zakupu ze względu na niesatysfakcjonujący dla Kupującego stan techniczny auta.
*Przykładowy zapis, który można wykorzystać w mailowej korespondencji celem ustalenia warunków zaliczki podczas kupna pojazdu: „w związku z chęcią nabycia pojazdu X, zgodnie z dotychczasowymi ustaleniami informuję, że mogę wpłacić na pańską rzecz kwotę X tytułem zaliczki na ww. pojazd. Zaliczka może być na moje żądanie zwrócona, w szczególności po zapoznaniu się przeze mnie lub wskazaną przeze mnie osobę ze stanem technicznym pojazdu. Proszę o informację, czy wyraża Pan zgodę na wpłacenie zaliczki zgodnie z powyższymi warunkami”.
Relacja przedsiębiorca-konsument a zaliczka
W niektórych przypadkach kwestie ustaleń co do zwrotu zaliczki przejmuje polskie prawo. Zawsze jednak trzeba posiadać dowód na to, że taka wstępna transakcja została zawarta, gdyż stanowi on podstawę roszczeń oraz późniejszych oświadczeń, gdy Kupujący żąda zwrotu wpłaconej kwoty. Dobrym przykładem jest sytuacja, gdy Sprzedającym jest przedsiębiorcą, a zainteresowanym kupnem osoba o statusie prawnym konsumenta. Dodatkowo przyjmijmy, że zaliczka została wpłacona w oparciu o zainteresowanie ogłoszeniem (ale bez dokonania wstępnych oględzin pojazdu). Jak prawo reguluje takie sytuacje? Kupujący ma prawo do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni od jej zawarcia. Regulacje te odnajdujemy w art. 27 Ustawy o prawach konsumenta, która definiuje taką umowę jako noszącą znamiona umowy przedwstępnej.
Zaliczka o Kodeks cywilny
Gdy stronami umowy są podmioty prawne inne niż konsument i przedsiębiorca, wówczas regulacje zawartego przez nich porozumienia funduje nam Kodeks cywilny. Dzieje się tak również, gdy wpłata zaliczki nastąpiła po wstępnych oględzinach używanego samochodu będącego przedmiotem ogłoszenia. Rezygnacja z zakupu może wówczas nastąpić na skutek stwierdzenia innego stanu technicznego auta, niż zostało to przedstawione w ogłoszeniu – mówimy wówczas o tzw. konstrukcji błędu (opis znajduje się w art. 84 § 1 k.c):
„w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej”
Jeśli do transakcji nie doszło w terminie
Sprowadzając używany pojazd zza granicy Sprzedawca deklaruje określony czas w jakim dostarczy nam auto. Wiemy już również, że taka forma zakupu wiąże się również z koniecznością wpłaty zaliczki. Co jednak, jeśli umówiony termin mija, a my nie otrzymaliśmy jeszcze swojego samochodu? Zgodnie z art. 491 § 1 Kodeksu cywilnego jako Kupujący mamy prawo określić termin wykonania zobowiązania oraz dodatkowego terminu w myśl zapisu:
„jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki”
